Greenwashing trong ngành năng lượng tái tạo: Khi “xanh” chưa hẳn là “bền vững

Dear Our Community
26 thg 7
5 phút đọc

Đã cập nhật: 6 thg 8

Phỏng vấn cùng chị Đào Thu Hằng – Tư vấn cấp cao tại New Energy Nexus Vietnam

“Không phải cái gì cũng thực sự xanh, kể cả khi nó được gắn nhãn năng lượng tái tạo.”

Khi các doanh nghiệp và quốc gia ngày càng hướng đến mục tiêu net zero, cụm từ "năng lượng tái tạo" trở thành một phần then chốt trong chiến lược phát triển bền vững. Tuy nhiên, điều đó cũng tạo điều kiện cho một hiện tượng nguy hiểm: greenwashing (tẩy xanh) – khi các cam kết và hành động “xanh” chỉ mang tính chiêu trò, đánh bóng hình ảnh hơn là tạo ra tác động thực chất.

Dear Our Community đã có cuộc trao đổi cùng chị Hằng Đào – chuyên gia hàng đầu về chuyển dịch năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu, hiện là Tư vấn cấp cao tại New Energy Nexus Vietnam – để hiểu rõ hơn về bản chất của greenwashing trong ngành năng lượng, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam. Buổi trao đổi nằm trong khuôn khổ buổi thảo luận chuyên sâu về Năng lượng tái tạo, thuộc sự kiện Lobal Youth Summit 2025 của Dear Our Community.

Những hình thức “greenwashing” phổ biến và nguy hiểm

“Greenwashing không chỉ là vấn đề của Việt Nam, mà là vấn đề toàn cầu.” – Chị Hằng mở đầu.

Chị chia sẻ rằng greenwashing tồn tại dưới nhiều hình thức – cả cố ý và vô tình:

Cam kết suông: Doanh nghiệp tuyên bố sẽ đạt được các mục tiêu “xanh” (như 100% năng lượng tái tạo vào năm 2030) nhưng không hề có kế hoạch thực hiện cụ thể, hoặc không hề có động thái gì trong suốt thời gian đó.
Sử dụng chứng chỉ năng lượng một cách đánh lạc hướng: Một số doanh nghiệp tuyên bố đã sử dụng 100% năng lượng tái tạo, nhưng thực chất chỉ là mua chứng chỉ (RECs – Renewable Energy Certificates) thay vì trực tiếp sử dụng năng lượng từ nguồn tái tạo. “Đây là cách offset gián tiếp, có giá trị ngắn hạn, nhưng không thể thay thế cho hành động thực tế,” chị Hằng cảnh báo.
Thiếu minh bạch trong các tuyên bố: Ví dụ như nói rằng doanh nghiệp đã chuyển sang dùng 100% giấy tái chế, nhưng khi kiểm tra thực tế, vẫn sử dụng nhựa và giấy thường.
Greenwashing vô tình: “Nhiều doanh nghiệp thực sự muốn làm tốt, nhưng vì thiếu hiểu biết, thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin hoặc bị hạn chế bởi chính sách, dẫn đến hành động không đồng nhất với cam kết,” chị chia sẻ.

Tẩy xanh và hậu quả thật: Mất niềm tin, mất khách hàng

Khi được hỏi về tác động của greenwashing, chị Hằng nhận định: “Niềm tin của người tiêu dùng, đối tác và công chúng sẽ sụp đổ nếu greenwashing bị phanh phui. Nhưng mức độ ảnh hưởng còn tùy vào nhận thức xã hội và mức độ cạnh tranh của thị trường.”

Ở những thị trường nơi người tiêu dùng có sự lựa chọn thay thế, họ sẽ nhanh chóng chuyển sang thương hiệu khác. Ngược lại, nếu sản phẩm đó là độc quyền, người tiêu dùng có thể buộc phải chấp nhận dù biết rằng doanh nghiệp đó "tẩy xanh".

Tại sao doanh nghiệp muốn làm xanh vẫn gặp khó?

Chị Hằng cho biết: “Ở Việt Nam, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Cửu Long, thách thức lớn nhất là thiếu nhân lực có chuyên môn phù hợp với ngành năng lượng tái tạo.”

Các trường đại học chưa đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực này.
Sinh viên, người trẻ chưa nhận thức được đây là ngành nghề có cơ hội việc làm lớn cho đa dạng ngành học.
Từ phía doanh nghiệp, nhân sự kỹ thuật, tài chính, truyền thông đều thiếu kiến thức cơ bản về năng lượng tái tạo vì đây là một ngành mới phát triển.

Bên cạnh đó, “người làm ESG liên quan đến năng lượng sạch trong doanh nghiệp thường gặp khó khăn vì đề xuất đầu tư nhưng không thấy kết quả ngay. Đó là lý do họ cần lượng hóa tác động về môi trường và khí hậu thành số liệu tài chính để thuyết phục ban lãnh đạo,” chị chia sẻ.

Cơ hội tại Mekong: Xây dựng năng lượng sạch từ người địa phương

Dù có nhiều thách thức, nhưng chị Hằng cũng nhìn thấy tiềm năng lớn ở khu vực Mekong: “Đây là nơi có tiềm năng điện gió gần bờ rất lớn. Nếu đầu tư đúng cách, hoàn toàn có thể xây dựng một trung tâm hạ tầng (infrastructure hub) ngay tại địa phương – không cần phụ thuộc vào nhân sự từ các thành phố lớn.”

New Energy Nexus Vietnam đã và đang tổ chức nhiều chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp, thúc đẩy giải pháp từ năng lượng sạch và thích ứng với biến đổi khí hậu, bên cạnh đó các chương trình ươm mầm thế hệ lãnh đạo dành riêng cho sinh viên từ các ngành kỹ thuật, kinh tế, xã hội giúp nâng cao năng lực thông qua cơ hội thực tập, học tập giao lưu quốc tế. Mục tiêu hướng đến là tạo ra hệ sinh thái nguồn nhân lực “từ người địa phương, cho địa phương.”

Làm sao để người trẻ không vô tình trở thành “greenwasher”?

Để giúp người trẻ không sa vào cái bẫy của “tẩy xanh”, chị Hằng đã chia sẻ những cách thức thực tiễn:

Kiểm chứng thông tin: Trong kỷ nguyên thông tin quá tải, kỹ năng phân tích, kiểm tra tính xác thực của các tuyên bố “xanh” là tối quan trọng.
Tìm đến các cộng đồng uy tín: Thay vì mò mẫm một mình, hãy tham gia các hub như New Energy Nexus, DOC – nơi có chuyên gia tâm huyết, doanh nghiệp uy tín thật sự đang làm việc trong ngành để học hỏi thực tế.
Đừng nghĩ ngành năng lượng sạch chỉ dành cho kỹ sư: Các công ty năng lượng tái tạo cũng giống như một doanh nghiệp, cần các phòng ban như tài chính, nhân sự, marketing, pháp lý... “Miễn là bạn hiểu được đặc thù của ngành và sẵn sàng học hỏi thêm các kiến thức liên ngành khác,, bạn đều có thể đóng góp,” chị khẳng định.

Doanh nghiệp làm đúng sẽ có lợi thế cạnh tranh

Chị Hằng thẳng thắn: “Áp lực từ khách hàng quốc tế là động lực lớn để doanh nghiệp Việt Nam cải thiện. Nếu không đáp ứng được yêu cầu về năng lượng tái tạo, hóa chất sạch... doanh nghiệp Việt sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.”

Cạnh tranh quốc tế đang trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Nhưng nếu vượt qua được, doanh nghiệp Việt không chỉ bảo vệ được thị phần, tăng cường khả năng cạnh tranh, mà còn xây dựng hình ảnh thương hiệu mạnh và bền vững lâu dài.

Lời kết: “Sống xanh” không chỉ là khẩu hiệu

Cuộc trò chuyện với chị Hằng Đào cho thấy rằng phát triển bền vững là một hành trình dài, không chỉ cần kiến thức, kinh nghiệm, sự bền bỉ mà còn cần sự chung tay của rất nhiều các bên liên quan. Và trong hành trình đó, người trẻ, doanh nghiệp, nhà trường, chính phủ và cộng đồng đều phải cùng tham gia, cùng học hỏi và cùng hành động để thay đổi.

👉 Đọc thêm về các chương trình của New Energy Nexus Vietnam hoặc theo dõi DOC để cập nhật các nội dung chuyên sâu về năng lượng sạch và phát triển bền vững.