Kỹ năng xanh: Bí quyết giúp bạn gia nhập nguồn nhân lực chất lượng cao trong công cuộc chuyển đổi xanh

Kỹ năng quản lý dự án, thuyết trình, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, sáng tạo,... - đều là những yêu cầu quen thuộc từ một nhà tuyển dụng mà chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy trong bất cứ bản mô tả công việc (Job Description) nào. Không thể phủ nhận tầm quan trọng của những kỹ năng này. Vậy nhưng, có một bộ kỹ năng khác cũng quan trọng không kém mà nhiều nhân sự trẻ đang bỏ qua. Chính bộ kỹ năng xanh này sẽ là một trong những chìa khoá then chốt để cả doanh nghiệp lẫn người lao động tiến gần hơn đến sự phát triển bền vững. 

Vì sao người trẻ cần phát triển kỹ năng xanh ngay bây giờ? 

Kỹ năng xanh mô tả kiến thức mà tất cả chúng ta cần để phát triển và sống trong một xã hội và môi trường bền vững. Bất kỳ ai với nền tảng chuyên môn trong bất kỳ lĩnh vực nào cũng có thể học tập và phát triển kỹ năng xanh. Bạn có thể phát triển kỹ năng xanh dù làm việc ở bất kỳ vị trí nào: Marketing, truyền thông, kế toán, phân tích dữ liệu,... Đây là bộ kỹ năng đang ngày càng được coi trọng, không chỉ đối với các doanh nghiệp hướng đến mục tiêu phát triển bền vững mà còn với nhà nước trong công cuộc chuyển đổi xanh. 

Kỹ năng xanh như một trụ cột chính trong công cuộc chuyển đổi xanh 

Theo The Hanoi Times, tại phiên thảo luận về phát triển nguồn nhân lực trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh Đối tác vì Tăng trưởng Xanh và các Mục tiêu Toàn cầu 2030 (P4G) lần thứ 4, tổ chức ngày 17/04/2025 tại Hà Nội, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định Việt Nam coi đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao là nền tảng cho phát triển xanh và bền vững. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều chính sách, cơ chế nhằm thúc đẩy các chương trình đào tạo gắn với kinh tế tuần hoàn, tạo nền tảng hình thành lực lượng lao động xanh. Thứ trưởng nhấn mạnh, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học cần chủ động xây dựng các chương trình đào tạo mới, tập trung vào kỹ năng và tri thức chuyên sâu ở các lĩnh vực then chốt, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Cơ hội việc làm ngày càng rộng mở 

Những ưu tiên về giáo dục và đào tạo kỹ năng xanh của nhà nước hoàn toàn phù hợp với xu hướng và nhu cầu nhân lực xanh trên thị trường. Theo Cục Thống kê (GSO), hiện chỉ khoảng 3,6% lao động đang làm việc trong lĩnh vực xanh, nhưng dự báo ngành này sẽ mở ra khoảng 90 nghề mới, chiếm trên 40% tổng số việc làm trong tương lai. Ở phạm vi toàn cầu, báo cáo của Manpower Group dự đoán đến năm 2030 sẽ có thêm khoảng 30 triệu việc làm xanh. Tuy vậy, thách thức lớn vẫn là nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu: có tới 91% doanh nghiệp tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho biết đang thiếu lao động có kỹ năng xanh phù hợp.

Theo Manpower Việt Nam, việc làm xanh chia thành ba nhóm: 

• Nhóm "Xanh truyền thống" là chuyên gia và lao động đóng góp trực tiếp vào công cuộc bảo vệ môi trường. 

• Nhóm "Xanh+" đòi hỏi nhiều kỹ năng, kiến thức khoa học lẫn trải nghiệm thực tiễn, đóng góp trực tiếp hoặc gián tiếp vào môi trường và hệ sinh thái.

• Nhóm "Xanh ngọc" giữ vai trò cốt lõi thiết kế các giải pháp bền vững và phát triển các mô hình kinh doanh xanh. Đây thường là lãnh đạo, quản lý cấp cao trong lĩnh vực quản trị, tài chính, marketing.

Một góc nhìn hy vọng mới cho người trẻ 

Một buổi đào tạo của các học viên của chương trình Ươm Mầm Phát Triển Bền Vững Mùa 3 

Bối cảnh thế giới ngày càng phức tạp cũng sự “lên ngôi” của AI đang khiến nhiều người trẻ trở nên hoang mang hơn bao giờ hết. Điều mà nhiều thế hệ trước coi là hiển nhiên - một công việc ổn định, một tương lai được đảm bảo - giờ đây trở nên xa vời với không ít người trẻ. Đặc biệt, khi làn sóng sa thải trên khắp thế giới chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cảm giác hoang mang và vô định vào một tương lai mà bản thân không có quyền kiểm soát càng trở nên mạnh mẽ. Cảm giác bất an, mất phương hướng có thể dẫn đến hai cực: buông xuôi, hoặc sống “hết mình cho hôm nay” mà bỏ quên ngày mai.

Trong bối cảnh đó, việc chủ động trang bị kỹ năng xanh và tư duy phát triển bền vững có thể mở ra những cơ hội mới – không chỉ giúp bạn thích nghi với thị trường lao động, mà còn tìm thấy ý nghĩa lâu dài trong công việc. Nếu môi trường hệ sinh thái tiếp tục bị tổn thương nặng nề, chúng ta có thể sẽ không cần phải lo lắng về chuyện bị cắt giảm hay bị thay thế bởi AI nữa, bởi khi đó cơ hội việc làm cho tất cả sẽ cùng bị đe doạ. 

Đó là lý do mỗi hành động hướng đến bền vững dù nhỏ hay lớn đều có giá trị. Bạn có thể không thay đổi được toàn bộ thế giới, nhưng chắc chắn có thể tạo tác động tích cực đến ai đó, đến một cộng đồng, và từ đó góp phần vào bức tranh chung của một xã hội tốt đẹp hơn. 

Vậy rốt cục, “kỹ năng xanh” là gì? 

Nhắc đến “xanh”, chúng ta thường nghĩ đến những hoạt động và công tác bảo vệ môi trường. Có phần đúng, nhưng không hoàn toàn đủ. Chúng ta cần hiểu về “kỹ năng xanh” rộng hơn thế.

Các học viên của chương trình Ươm Mầm Phát Triển Bền Vững Mùa 3 đang áp dụng kiến thức bài giảng cho hoạt động nhóm 

Kỹ năng xanh được thể hiện qua những khía cạnh sau: 

1. Kỹ năng chuyên môn kỹ thuật (Technical skills)

Đây là những kỹ năng liên quan đến ứng dụng công nghệ xanh, quy trình sản xuất bền vững, và quản lý tài nguyên, như: hiểu biết về năng lượng tái tạo (năng lượng mặt trời, gió…); quản lý chất thải, xử lý nước, kinh tế tuần hoàn; thiết kế, cải tiến quy trình sản xuất ít phát thải; kỹ thuật nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tái tạo; kiến thức về xây dựng xanh, kiến trúc bền vững

2. Tư duy hệ thống & tư duy bền vững

Đây là năng lực nhìn nhận vấn đề trong mối liên hệ tổng thể, cân bằng giữa kinh tế, xã hội, và môi trường, như hiểu được vòng đời sản phẩm/dịch vụ và tác động môi trường, kỹ năng lập kế hoạch dài hạn để tránh lợi bất cập hại.

3. Kỹ năng giải quyết vấn đề & sáng tạo

Áp dụng tư duy đổi mới để tạo ra giải pháp thực tiễn và có tính bền vững: thiết kế giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu; sáng tạo mô hình kinh doanh xanh; phân tích dữ liệu môi trường để đề xuất hành động

4. Kỹ năng giao tiếp, hợp tác liên ngành

Bất cứ ngành nghề, lĩnh vực nào cũng cần đến kỹ năng giao tiếp, hợp tác chéo. Các công việc xanh cũng không ngoại lệ. Đặc biệt với đặc thù của ngành, kỹ năng này lại càng quan trọng, bởi bạn sẽ cần giao tiếp hiệu quả với cộng đồng, doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách, kết nối tri thức địa phương với khoa học – công nghệ, trình bày ý tưởng một cách thuyết phục, truyền cảm hứng. 

5. Nhận thức và giá trị cá nhân hướng đến phát triển bền vững

Kỹ năng xanh còn hiện diện trong đời sống cá nhân, bao gồm thái độ, hành vi sống và đạo đức nghề nghiệp. Ví dụ, có nhận thức và nhận thức sâu sắc về các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu, khủng hoảng môi trường, từ đó hình thành và nuôi dưỡng trách nhiệm cá nhân với môi trường, cộng đồng xung quanh và xã hội. 

Làm gì để học hỏi và phát triển kỹ năng xanh ngay bây giờ? 

Lên kế hoạch cập nhật kỹ năng xanh và kiến thức về Phát triển bền vững 

Để đáp ứng được nhu cầu thị trường và kiến tạo một sự nghiệp bền vững, người trẻ không chỉ cần những kỹ năng thuộc chuyên ngành, chuyên môn của mình mà còn cần có một nền tảng cơ bản và vững chắc về phát triển bền vững. Người trẻ đang đứng trước không ít thách thức nhưng cũng không thiếu cơ hội để nắm bắt và tạo ra giá trị cho doanh nghiệp, xã hội cũng như chính bản thân mình. 

Tham gia các khóa học online về kỹ năng xanh, phát triển bền vững, nhấn “Theo dõi” những chuyên gia trong ngành, tham gia các sự kiện kết nối đa ngành để hướng tới phát triển bền vững như Lobal Youth Summit 2025 là một vài bước đi đầu thiết thực. 

Để am hiểu và thành thạo một bộ kỹ năng mới không phải một chuyện dễ dàng có thể hoàn thành trong ngắn hạn. Bạn không chỉ cần một kế hoạch học tập cụ thể với mục tiêu rõ ràng mà còn cần sự kiên trì, linh hoạt để thay đổi khi cần thiết. 

Rèn luyện kỹ năng giao tiếp và kết nối giữa con người với con người 

Không có sự thay đổi nào có thể xảy ra nếu thiếu đi kết nối và tinh thần chung tay. Dù chỉ là một thay đổi nhỏ trong tư duy nhờ một cuộc trò chuyện, hay một lời mời hợp tác sau một sự kiện, thì mỗi cơ hội gặp gỡ với những người cùng chí hướng đều có thể trở thành nền tảng cho những hợp tác lâu dài và những mối quan hệ ý nghĩa.

Trò chuyện về tri thức địa phương tại Bến Tre với các chuyên gia 

Kỹ năng giao tiếp không chỉ dừng ở khả năng nói, mà còn là nghệ thuật lắng nghe và đối thoại. Nhiều khi, chúng ta bị giới hạn bởi chính thiên kiến của mình, quên mất rằng thế giới ngoài kia rộng lớn và tri thức thì vô cùng đa dạng. Đôi chân cần bước ra ngoài, đôi tai cần lắng nghe, và trái tim cần mở rộng để đón nhận những góc nhìn đa chiều. 

“Chạm đất” và tìm hiểu về bối cảnh tại chính địa phương của mình

Trò chuyện về tri thức địa phương tại Bến Tre với người dân 

Bạn có thật sự hiểu những gì đang diễn ra ngay tại nơi mình sinh sống? Nhiều người trẻ mải miết hướng tầm nhìn ra thế giới, nhưng lại chưa thực sự “chạm đất” để quan sát, lắng nghe và thấu hiểu bối cảnh ngay tại quê nhà. Sự thiếu gắn kết này khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội tiếp cận nguồn tri thức địa phương - vốn là nền tảng quý giá để xây dựng giải pháp đổi mới sáng tạo phù hợp và bền vững. Đổi mới sáng tạo trong khoa học và công nghệ chỉ thật sự tạo ra giá trị khi được nuôi dưỡng từ thực tiễn đời sống và nhu cầu của người dân. Kết hợp tri thức hiện đại với kinh nghiệm, tập quán và hiểu biết bản địa sẽ giúp các ý tưởng không chỉ mang tính tiên tiến mà còn khả thi và có tác động sâu rộng.

Khi kết nối với cộng đồng, hiểu câu chuyện và con người ở đó, chúng ta không chỉ củng cố cảm giác cội nguồn mà còn nhìn rõ hơn những thách thức xã hội và môi trường đang tồn tại. Từ đó, mỗi bước học hỏi và trau dồi kiến thức sẽ được soi chiếu bằng nhiều góc nhìn đa chiều, vừa mang tính thực tiễn, vừa giàu tính nhân văn. 

Công cuộc chuyển đổi xanh đang đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mang lại nhiều cơ hội cho người trẻ. Việc học hỏi và phát triển kỹ năng xanh là một chiến lược dài hạn để đưa bạn gia nhập vào nguồn nhân lực chất lượng cao, không chỉ chuẩn bị cho những dịch chuyển của tương lai mà còn giúp bạn thêm linh hoạt, vững vàng trước những biến động của thế giới.