Tư duy mới: Cà phê bền vững kêu gọi sự đón nhận và đồng hành của thế hệ trẻ

Là một trong những ngành kinh tế chủ lực của Việt Nam và nét văn hoá đặc trưng của người Việt, cà phê hiện diện trong thói quen sinh hoạt của nhiều thế hệ gia đình. Vì thế, như một lẽ dĩ nhiên, cà phê trở thành một phần không thể thiếu trong nếp sống của người Việt, từ người lớn tuổi đến giới trẻ, đến mức chúng ta khó có thể hình dung một viễn cảnh ngược lại.

Nhưng liệu rằng, thói quen tiêu dùng cà phê bao lâu nay của chúng ta có đang đứng trước những nguy cơ thay đổi?

Cà phê sẽ trở thành xa xỉ phẩm? 

Tác động của biến đổi khí hậu (nhiệt độ tăng cao, lượng mưa thất thường, hạn hán kéo dài) và tình hình biến động của thế giới (chính trị, kinh tế) đối với cà phê không chỉ giới hạn ở Đông Nam Á. Mỹ Latinh và châu Phi, những vùng sản xuất cà phê lớn khác, cũng đang phải đối mặt với những thách thức tương tự. Tác động kết hợp này có thể làm giảm đáng kể nguồn cung cà phê toàn cầu.

Câu chuyện thay đổi thói quen tiêu dùng cà phê không còn là một viễn cảnh xa vời, mà đã và đang xảy ra tại thời điểm hiện tại. Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Cacao Việt Nam (Vicofa), niên vụ 2023 - 2024 ngành cà phê toàn cầu đã trải qua nhiều khó khăn và thách thức do biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, sản lượng và chất lượng. Năm 2024, giá cà phê tăng cao liên tục gây khó khăn và rủi ro nhiều cho việc thu mua thực hiện các hợp đồng xuất khẩu. 

Xét về khía cạnh người tiêu dùng, giá thành một ly cà phê sẽ ngày càng trở nên đắt đỏ, thậm chí đánh mất những hương vị thơm ngon. 

Nếu ngành cà phê thế giới nói chung và ngành cà phê Việt Nam đang phải đối mặt với muôn vàn thách thức, thì thói quen sinh hoạt hằng ngày của người trẻ cũng đang đứng trước nhiều nguy cơ thay đổi. Thật khó để tưởng tượng nếu một ngày chúng ta không còn cà phê để uống, hoặc gặp khó khăn chi trả cho cà phê vì giá thành tăng cao chóng mặt. 

Cơ hội chuyển mình của Robusta, mở đường cho cà phê bền vững 

Những ai làm việc trong ngành cà phê hoặc yêu thích tìm hiểu về ngành đều biết rằng, hạt Robusta đã chịu tiếng tăm như một người họ hàng kém cỏi hơn khi so sánh với Arabica. Mặc dù cà phê Robusta chiếm tỷ lệ sản xuất lớn và là xương sống của ngành cà phê Việt Nam, nhưng nó thường bị "coi nhẹ" hơn so với Arabica trên thị trường cà phê toàn cầu và đặc biệt là trong giới cà phê đặc sản (specialty coffee). Arabica được coi trọng và yêu thích bao nhiêu, kèm theo đó là giá thành tương xứng và độ phân phối rộng lớn thì Robusta thường bị chê bởi hương vị đậm, gắt, đắng, hương thơm kém phức tạp, dẫn đến giá thành rẻ hơn, việc sản xuất cũng trở thành đại trà. Giá thành của Robusta vì thế cũng rẻ hơn rất nhiều và việc sản xuất cũng trở thành một chuỗi đại trà, không được đầu tư như Arabica.

Tuy nhiên, thái độ với Robusta đang dần dịch chuyển. Những yếu tố vốn bị coi là điểm yếu nay đang dần trở thành thế mạnh của Robusta. Các doanh nghiệp cà phê, nông hộ trồng cà đang dần đầu tư hơn vào Robusta bởi khả năng sinh tồn và phát triển của hạt, có thể sinh trưởng và phát triển ở nhiều vùng khí hậu khác nhau, không giống như hạt Arabica khó tính. 

Biến đổi khí hậu đóng vai trò quan trọng trong việc dịch chuyển thái độ với Robusta và thúc đẩy việc sản xuất Robusta. Đơn cử, Robusta chịu được nhiệt độ cao hơn – thường là 22 – 30 độ C (72 – 86 độ F) – so với Arabica – thường là 15C – 20C (59 – 68F) – và có khả năng chống chịu bệnh tật, côn trùng và nấm tốt hơn (chính là nhờ vào hàm lượng caffein cao hơn). Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng đến năm 2050, có tới 50 phần trăm diện tích đất được sử dụng để trồng Arabica hiện nay có thể không phù hợp để sản xuất (theo Al Jazeera).

"Niên vụ cà phê 2023 - 2024, từ dự báo giảm sản lượng ở nhiều quốc gia sản xuất lớn, thị trường chứng kiến giá xuất khẩu liên tục tăng. Lần đầu tiên giá cà phê Robusta trên sàn giao dịch London ở mức trên 5.000 USD/tấn, giá cà phê Robusta còn cao hơn cả cà phê Arabica", ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Vicofa nhận định. 

Cà phê bền vững: Lựa chọn của tương lai dành cho người trẻ 

Cà phê bền vững cho người trẻ

Trước những dịch chuyển đã và đang diễn ra, chính những người tiêu dùng trẻ đang có cơ hội để đưa ra những lựa chọn chất lượng hơn, thông minh hơn. Chúng ta không chỉ có cơ hội kiểm nghiệm lại các sản phẩm mà chúng ta tiêu thụ mà còn có cơ hội “chọn lại” – để chọn những sản phẩm tốt hơn, tử tế hơn, công bằng hơn với môi trường và những người nông dân mà không phải đánh đổi chất lượng hay giá thành. 

Cà phê bền vững là cà phê được trồng và sản xuất theo các phương pháp bảo tồn môi trường, đảm bảo công bằng cho người lao động và cộng đồng, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế ổn định cho người sản xuất. Để đạt được mục tiêu này, cà phê bền vững cần đạt được các tiêu chí chính theo ba khía cạnh: kinh tế, xã hội và môi trường. Mặc dù thị trường cà phê bền vững còn tương đối mới mẻ ở Việt Nam, chúng ta có thể thấy những cơ hội trong việc lan tỏa nhận thức về cà phê bền vững và thay đổi thói quen tiêu dùng của người trẻ.  Chúng ta không chỉ có cơ hội kiểm nghiệm lại các sản phẩm mà chúng ta tiêu thụ mà còn có cơ hội “chọn lại” – để chọn những sản phẩm tốt hơn, tử tế hơn, công bằng hơn với môi trường và những người nông dân mà không phải đánh đổi chất lượng hay giá thành. 

Fine Robusta Vietnam: Tiên phong đưa Robusta Việt Nam trở thành cà phê đặc sản 

Là đứa con tinh thần của anh Nguyễn Thành Tài – một tín đồ cà phê và một người có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực môi trường, công ty Fine Robusta Vietnam (FiRo) hiện đang là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong việc sản xuất Cà phê Robusta hảo hạng – đạt chứng nhận Fine Robusta từ CQI – Coffee Quality Institute. FiRo không chỉ sản xuất ra cà phê Robusta đặc sản mà còn là cà phê Robusta canh tác hữu cơ theo hướng thuận thiên, nông lâm kết hợp, sạch hơn, xanh hơn và bền vững hơn.

Fine Robusta Việt Nam tự hào là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng mô hình chuỗi cung ứng toàn diện trong ngành cà phê chất lượng cao. Từ khâu nhân giống cây trồng, sản xuất phân bón hữu cơ sinh học, chế phẩm sinh học đến canh tác, thu hoạch, sơ chế, chế biến và toàn bộ hệ sinh thái phụ trợ sản xuất như thiết bị chế biến cà phê, hệ thống xử lý nước thải, hệ thống xử lý khí thải, xây dựng nhà máy đều được FiRo tự chủ hoàn toàn.

Fine Robusta Vietnam: Khát vọng nâng tầm cà phê Việt Nam

Bằng mô hình canh tác – sản xuất tích hợp, toàn diện và thân thiện với môi trường, Fine Robusta Việt Nam không chỉ cải thiện môi trường sống, chất lượng cà phê mà muốn chứng tỏ rằng Việt Nam có thể đi đầu trong việc sản xuất những loại cà phê hảo hạng cho thị trường trong nước và quốc tế.

Một thế mạnh và ưu điểm của FiRo liên quan trực tiếp đến “túi tiền” của người trẻ là tầm nhìn bình dân hoá cà phê đặc sản. Anh Tài từng chia sẻ: “Chúng tôi định vị rõ FiRo chỉ sản xuất Robusta đặc sản, nhưng ở mức giá phổ thông, phục vụ mọi tầng lớp xã hội.” (Theo báo Việt Nam Đầu Tư) 

Anh Tài cũng xác định rõ về việc lan tỏa nhận thức về cà phê bền vững phải bắt đầu từ việc mang lại những sản phẩm ngon trước tiên cho người dùng. Chia sẻ trong Tập 1 - Mở Đường Dẫn Lối mùa 3, anh Tài cho biết: “Đối với việc đưa cà phê bền vững đến với người tiêu dùng thì mô hình đơn giản nhất chính là sản phẩm. FiRo luôn chọn những cái sản phẩm mà đặc trưng cho phát triển bền vững, đưa những thông điệp về cà phê bền vững hoặc là bảo vệ môi trường gần hơn đến với người dùng bằng sản phẩm. Sản phẩm phải được thiết kế ngon cái đã. Đó là việc mà rất nhiều doanh nghiệp đang nỗ lực để làm nhưng chưa đạt được kết quả cao.”  

Biến đổi khí hậu đang định hình lại ngành cà phê thế giới với những hệ luỵ tác động đến cả người sản xuất lẫn người tiêu dùng. Trong bối cảnh đó, người trẻ có tiếng nói và sức mạnh to lớn để thúc đẩy ngành cà phê trở nên bền vững hơn. Lựa chọn tiêu thụ cà phê bền vững bằng việc lựa chọn những thương hiệu cà phê bền vững vừa là cách để tận hưởng cà phê ngon-sạch-xanh vừa là cách để giữ gìn và thúc đẩy tương lai của cà phê thêm bền vững, để cà phê luôn là một thức uống “bình dân”, dành cho tất cả và tất cả đều có thể thưởng thức cà phê ngon. 

Lắng nghe trọn vẹn Tập 1 để khám phá cách Fine Robusta Vietnam đang định hình lại tương lai của Robusta và ngành cà phê Việt Nam! 

Cà phê không ngon thì khó làm bền vững - Mở Đường Dẫn Lối Mùa 3 Tập 1