top of page

'Nghĩa địa san hô' tại Vịnh Nha Trang - lời cảnh tỉnh về biến đổi khí hậu

Sen Nguyễn

• Chỉ 1% san hô của Việt Nam ở trạng thái khỏe mạnh, phần còn lại đang đối mặt với nhiều mối đe dọa nguy hiểm đến sự sống còn.

• Các nhà hoạt động địa phương nỗ lực bảo tồn san hô dù biến đổi khí hậu và tác động con người tiếp tục gây ra sự tẩy trắng và phân hủy san hô.

Chính quyền địa phương đã hạn chế bơi và lặn trong khu bảo tồn biển Vịnh Nha Trang  cho đến khi kiểm tra toàn diện khu vực. Tệp ảnh: AFP
Chính quyền địa phương đã hạn chế bơi và lặn trong khu bảo tồn biển Vịnh Nha Trang cho đến khi kiểm tra toàn diện khu vực. Tệp ảnh: AFP

Cảnh quay gây ấn tượng mạnh mẽ về san hô chết tại khu bảo tồn biển Việt Nam mà mắt thường có thể quan sát được đã kêu gọi nỗ lực hành động nhiều hơn nữa vì môi trường, khi tạm dừng du lịch hai năm vì dịch bệnh cũng không thể cứu vãn các loài san hô.


Hình ảnh và video về san hô chết trải dài hàng trăm mét vuông tại Hòn Mun đã gây chấn động dư luận và khiến chính quyền địa phương tạm dừng hoạt động du lịch lặn biển trong khu bảo tồn biển cho đến khi kiểm tra toàn bộ khu vực. Rạn san hô chết nằm ở vịnh Nha Trang, khu vực đầu tiên được công nhận trong số 16 khu bảo tồn biển ở Việt Nam.


Cảnh tượng đáng lo ngại được các truyền thông địa phương mệnh danh là “nghĩa địa san hô”, làm nổi bật mức độ của sự tàn phá môi trường ở Việt Nam do con người, thiên tai và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu gây ra.


“Rạn san hô Nha Trang đã bị tàn phá trước đại dịch. Sự phân rã diễn ra trong một thời gian dài, không phải đột ngột. Bọn anh khảo sát hàng năm và thấy hiện tượng này mỗi năm.” Anh Lê Chiến chia sẻ. Anh là sáng lập Trung tâm Cứu hộ Động vật Biển - một tổ chức phi chính phủ phục hồi các rạn san hô bị hư hại và cứu hộ các động vật biển bị mắc kẹt trên Bờ biển miền Trung của Việt Nam.

Nhìn từ trên không ra Đảo Hòn Mun hoặc Vịnh San Hô, tại Vịnh Nha Trang.  Ảnh tập tin: Shutterstock
Nhìn từ trên không ra Đảo Hòn Mun hoặc Vịnh San Hô, tại Vịnh Nha Trang. Ảnh tập tin: Shutterstock

Nguyên nhân vấn đề


Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa cho biết báo cáo ngày 20 tháng 6 cho biết san hô bị tẩy trắng do ảnh hưởng của nhiều yếu tố chồng chất bao gồm biến đổi khí hậu và tác động của bão trong những năm gần đây. Các yếu tố khác bao gồm quản lý yếu kém của Ban quản lý Vịnh Nha Trang và các hoạt động có hại chưa được giải quyết như đánh bắt bất hợp pháp và chất thải từ các hoạt động du lịch, báo cáo cho biết.


Anh Chiến cho biết thêm các hoạt động khác gây ra sự diệt vong cho các rạn san hô là “khai thác san hô” để bán thương mại và tour đi bộ xuyên biển, khi hướng dẫn viên sẽ nhổ san hô từ một khu vực khác và trồng nó trong khu vực hoạt động của họ để khách du lịch có thể thưởng thức phong cảnh đi bộ dưới nước.

Đi bộ xuyên biển, đánh bắt cá trái phép và chất thải từ du lịch  đã làm hỏng rạn san hô ở Vịnh Nha Trang. Tệp ảnh: AFP
Đi bộ xuyên biển, đánh bắt cá trái phép và chất thải từ du lịch đã làm hỏng rạn san hô ở Vịnh Nha Trang. Tệp ảnh: AFP

Anh Chiến, người đã trồng san hô mới ở Đà Nẵng từ năm 2018, cho biết sẽ mất khoảng ba năm để trồng một khu vực san hô rộng 10 mét vuông, "nhưng một khách du lịch có thể dẫm lên san hô và phá hủy diện tích 100 mét vuông trong một ngày ”.


Anh nói thêm rằng việc giám sát quản lý và khai thác san hô đã là một vấn đề nhức nhối từ nhiều năm nay của Việt Nam - một đất nước từ lâu dựa vào cảnh đẹp thiên nhiên, tài nguyên biển cho nguồn thu của du lịch và thủy sản. Sự xâm lấn và tàn phá các rạn san hô đã được báo cáo trong nhiều năm tại các địa điểm du lịch khác như đảo Phú Quốc và ven biển tỉnh Phú Yên.


Vào năm 2017, Viện Hải dương học báo cáo rằng 42% rạn san hô của bán đảo Sơn Trà, một khu bảo tồn thiên nhiên ở Đà Nẵng, đã biến mất từ năm 2006 đến 2016, với lý do như phát triển đô thị ven biển và khai thác quá mức tài nguyên biển.


Nghiên cứu năm 2020 của các học giả Việt Nam và Nga trong Tạp chí Marine and Freshwater Research (tạm dịch là Nghiên cứu Biển và Nước ngọt) chỉ ra rằng chỉ 1% các rạn san hô của Việt Nam là ở trạng thái khỏe mạnh trong khi phần còn lại phải đối mặt với nhiều mối đe dọa

sống còn.


“Thực tế, mạng lưới các khu bảo tồn biển ở Việt Nam chỉ tồn tại trên danh nghĩa và chưa được đầu tư thực sự” - Bà Bùi Thị Thu Hiền, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế cho biết.


Vịnh Nha Trang, với 250 loài san hô cứng, từng là nơi có sự đa dạng san hô cao nhất ở Việt Nam. Nhưng khi các nhà nghiên cứu khảo sát và lập bản đồ thì phát hiện ra rằng, san hô trong vịnh đã suy giảm 90% trong vòng chưa đầy bốn thập kỷ, từ năm 1980 đến 2019.


Các hoạt động du lịch rạn san hô, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản mỗi năm được ước tính thiệt hại giá trị kinh tế khoảng 27,8 triệu đến 31,72 triệu đô la Mỹ hàng năm ​​, theo một nghiên cứu năm 2018 của Đại học Nha Trang trên tạp chí Ecosystem Services.


Nghiên cứu cũng nêu lên những lo ngại về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và khoảng 2.000 tàu cá xung quanh Vịnh Nha Trang khai thác thủy sản tự do không giới hạn khối lượng đánh bắt.


CÁC NHÀ HOẠT ĐỘNG ĐỨNG ĐẦU CHIẾN TUYẾN


Bùi Thị Thu Hiền, Giám đốc vùng biển và ven biển của Liên minh Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên, đã cảnh báo chính quyền Nha Trang về việc tẩy trắng hàng loạt ở các rạn san hô, thúc giục họ "xem xét lại việc quản lý của mình".


“Chị biết thực trạng mạng lưới khu bảo tồn biển của Việt Nam là chỉ có tên thôi … mà không thực sự đầu tư” - Bà Hiền cho biết.


Bà Hiền giải thích rằng sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương thường quyết định sự thành công của những nỗ lực bảo vệ biển ở Việt Nam, và cũng cần sự quan tâm của chính quyền các cấp.


Các nhà hoạt động ở các nơi khác ở Việt Nam cũng than phiền về sự biến mất của đa dạng sinh học. Trương Nguyễn Luân, tình nguyện viên khu bảo tồn Phú Quốc, người đã thu thập và phân tích rác trên biển từ tháng 05/2021 cho rằng những người làm trong ngành du lịch Phú Quốc chỉ nhìn thấy cái lợi “trước mắt”. Các công ty lữ hành ở Phú Quốc thường phục vụ ý muốn của khách du lịch, chẳng hạn như đưa sao biển lên bờ và để chúng chết dưới ánh nắng mặt trời gay gắt, dẫm lên san hô để chụp ảnh hoặc làm quà lưu niệm.


Các quan chức hàng hải trong khu vực thường cảnh báo du khách không được thực hiện những hoạt động này nhưng ngần ngại đưa ra một khoản tiền phạt, anh nói, rút ​​ra từ quan sát của mình trong các chuyến đi thực tế.


“Em nghĩ chắc 5 năm nữa thì Phú Quốc sẽ không còn san hô và người ta sẽ chuyển sang ngắm san hô Côn Đảo và phá ngoài đó”.


Tại Đà Nẵng, anh Chiến cho biết nhóm của anh sẽ tiếp tục sứ mệnh cứu san hô.

“Mục tiêu của bọn anh là nghiên cứu để tìm ra phương pháp sửa sai chứ không phải ngồi đó và than vãn.”, anh chia sẻ thêm “Bọn anh không phải là những người có thể đi sâu vào luật pháp và các vấn đề chính sách. Chúng tôi sử dụng khoa học”.


Tháng trước, Trung tâm Sasa đã chia sẻ trên Facebook những bức ảnh về san hô chớm nở từ bốn mẫu vật mà nhóm của Chiến đã trồng dưới đáy biển của bán đảo Sơn Trà hai tháng trước đây và thu hút hơn 2.000 lượt thích. Những cây san hô mới này bổ sung vào hàng nghìn mét vuông san hô mà nhóm đã tạo ra trong khu vực.


"Tuyệt vời quá ạ, hệ sinh thái biển Nha Trang đang nguy kịch mong cả nhóm quan tâm triển khai cứu rạn san hô ở đây ạ", một bình luận trên bài đăng cho thấy.


Bài viết gốc:

0 bình luận

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating
Bài viết mới nhất
Xem nhiều

DEAR OUR COMMUNITY E-LEARNING

 Our online courses equip young people with the fundamental, practical knowledge and skills needed to embark on a sustainability career journey.

Khoá học của Dear Our Community
Khoá học của Dear Our Community
Khoá học của Dear Our Community
Khoá học của Dear Our Community
Khoá học của Dear Our Community
Khoá học của Dear Our Community
bottom of page